Ήταν η πρώτη και ίσως η πιο φρικιαστική αεροπορική τραγωδία που χτύπησε τον κόσμο του αθλητισμού. Από τους επιβαίνοντες του αεροσκάφους, επιβάτες και πλήρωμα δεν γλίτωσε κανείς. Ο τραγικός απολογισμός έφτασε τους 31 νεκρούς: 18 ποδοσφαιριστές, 5 μέλη του προπονητικού επιτελείου, ο μεταφραστής της ομάδας, τρεις δημοσιογράφοι, οι δύο πιλότοι και δύο αεροσυνοδοί.

Η πρωταθλήτρια Ιταλίας, που δίδασκε ποδόσφαιρο εντός και εκτός συνόρων, χάθηκε σε μια στιγμή. Το δυστύχημα αποδόθηκε στις κακές καιρικές συνθήκες και στην κακή επικοινωνία των πιλότων με τον πύργο ελέγχου.

Η Τορίνο θα έδινε έναν φιλικό αγώνα ενάντια στην Μπενφίκα. Ο βετεράνος άσος των «Λουζιτανών», Ζοζέ Φερέιρα, που παλαιότερα είχε παίξει μπάλα στο Καμπιονάτο, ήθελε να κλείσει την καριέρα του παίζοντας για τελευταία φορά απέναντι στην «Γκρανάτα». Η ιταλική ομάδα δέχτηκε να του κάνει την τιμή και ταξίδεψε στη Λισαβόνα. Στην πορτογαλική πρωτεύουσα έγινε ένα εκπληκτικό ματς, με τους γηπεδούχους να παίρνουν τη νίκη με σκορ 4-3.















Το ταξίδι της επιστροφής δεν ακολούθησαν, από απλή σύμπτωση, ο πρόεδρος Φερούτσιο Νόβο και ο τραυματίας, Σάουρο Τομά. Η μοίρα τούς προφύλαξε από έναν πρόωρο χαμό. Η πτήση του μικρού αεροσκάφους τύπου Fiat G.212CP από Λισαβόνα θα εξελισσόταν υπό αντίξοες συνθήκες. Με βάση το πλάνο, έγινε στάση για ανεφοδιασμό στη Βαρκελώνη, όπου διαπιστώθηκε έντονη νέφωση που περιόριζε την ορατότητα άνω του ενός χιλιομέτρου. Ωστόσο, αποφασίστηκε το ταξίδι να συνεχιστεί κανονικά.

Πλησιάζοντας στο Τορίνο η ορατότητα περιορίστηκε δραματικά, καθώς τα σύννεφα είχαν κατέβει πολύ χαμηλά. Ο πιλότος αναγκάστηκε να πετάξει σε μικρό ύψος γιατί δεν μπορούσε να δει τίποτα . Η επικοινωνία του με τον πύργο ελέγχου του αεροδρομίου είχε προβληματικό σήμα. Ήταν σαν να είχε συνωμοτήσει το σύμπαν προκειμένου να συμβεί το μοιραίο.

Μέσα σε οριακές συνθήκες ορατότητας και με σφοδρό άνεμο, όλα τα ενδεχόμενα ήταν ανοιχτά. Δυστυχώς, συνέβη το χειρότερο δυνατό. Λίγα λεπτά μετά τις πέντε το απόγευμα, το αεροσκάφος συνέτριβει στο γραφικό λόφο Σουπέργκα, πάνω στην περίφημη βασιλική που στολίζει την κορυφή του. Η σφοδρότητα της σύγκρουσης, αλλά και η γωνία πρόσκρουσης, ήταν τέτοια που δεν άφησε κανένα περιθώριο για να υπάρξουν επιζήσαντες. Η άτρακτος κυριολεκτικά καρφώθηκε στη βάση του τοίχου της εκκλησίας.

Ο θρήνος που ακολούθησε ήταν χωρίς προηγούμενο. Η «Γκράντε Γκρανάτα» ήταν για τους Ιταλούς κάτι παραπάνω από ένα ποδοσφαιρικό κλαμπ. Για μια χώρα που δοκιμάστηκε σε ένα παράλογο πόλεμο και που υπέφερε τόσα, δεμένη στο άρμα του φασισμού, το ποδόσφαιρο ήταν μια ανάσα ζωής.















Η δόξα της μεγάλης Τορίνο που συνέπεσε με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν η μεγαλύτερη δυνατή βοήθεια για έναν λαό που κακολογήθηκε και αγωνιζόταν να ανακτήσει την αυτοεκτίμησή του. Δύο μέρες μετά το συμβάν, σε μια κηδεία παρέλαση, παραπάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι βγήκαν στο δρόμο για να δώσουν τον ύστατο χαιρετισμό στους 18 ήρωες της φαντασίας τους. Το όνειρο είχε γίνει εφιάλτης.

Για να μπει και το στοιχείο της ειρωνείας, ο επίλογος της τραγωδίας γράφτηκε τρεις εβδομάδες αργότερα με ένα ακόμα φιλικό παιχνίδι. Στο μεσοδιάστημα η είδηση έκανε το γύρο του κόσμου, συγκλονίζοντας τη φίλαθλη κοινή γνώμη. Να ξεκαθαρίσουμε πως η «Γκρανάτα» ήταν κάτι σαν τη Ρεάλ Μαδρίτης των αρχών της δεκαετίας μας. Η πρόσκληση ήταν από τη Ρίβερ Πλέιτ, που είχε ακόμα στις τάξεις της τον αξεπέραστο Αλφρέντο ντι Στέφανο. Το παιχνίδι έγινε στο ιστορικό στάδιο «Κομουνάλε» του Τορίνο και με την τιμημένη φανέλα της «Γκρανάτα» αγωνίστηκε μια μικτή Ιταλίας, σαν τελευταίος φόρος τιμής προς τους χαμένους πρωταθλητές. Για την ιστορία, το σκορ ήταν 2-2.
Στο μεταξύ το πρωτάθλημα συνεχιζόταν.

Όταν έγινε η τραγωδία απέμεναν τέσσερις αγωνιστικές και η Τορίνο ήταν, φυσικά, πρωτοπόρος, χωρίς όμως να έχει εξασφαλίσει και μαθηματικά τον τίτλο. Στα εναπομείναντα παιχνίδια αγωνίστηκε το εφηβικό τμήμα, έχοντας ως αντιπάλους τους αντίστοιχους εφήβους των άλλων ομάδων. Τα πιτσιρίκια έκαναν τέσσερις νίκες και κατέκτησαν το τέταρτο συνεχόμενο μεταπολεμικό πρωτάθλημα.

Η μεγάλη Τορίνο (πιθανότατα η πιο δοξασμένη ομάδα στην ιστορία του ιταλικού ποδοσφαίρου), ήταν ασυναγώνιστη τα πρώτα χρόνια μετά το τέλος το πολέμου. Ήταν δημιούργημα του οραματιστή προέδρου Φερούτσιο Νόβο που κατάφερε να φέρει στο Πιεμόντε τους καλύτερους Ιταλούς ποδοσφαιριστές. Ηγέτης στο γήπεδο και στα αποδυτήρια ήταν ο Βαλεντίνο Ματσόλα και στο πλάι του στέκονταν ονόματα όπως οι Μάριο Ριγκαμόντι, Εουσέμπιο Καστιλιάνο, Πίνο Γκρέτσαρ, Ρομέο Μέντι, Γκουλιέλμο Γκαμέτο και άλλοι πολλοί, όλοι σπουδαίοι, όλοι διεθνείς.

Η ενδεκάδα της εθνικής Ιταλίας του ΄40 αποτελούνταν σταθερά απο 8-9 παίκτες της Τορίνο, ενώ υπήρξε και ένας αγώνας με αντίπαλο την ανερχόμενη Ουγγαρία (11 Μαΐου του 1947) όπου έπαιξαν οι δέκα (πλην του τερματοφύλακα) βασικοί της «Γρανάτα».

Ως γνωστόν, το κατενάτσιο του Ελένιο Ερέρα προέκυψε το ΄60. Η Τορίνο πήρε το πρωτάθλημα του 1947-48 πετυχαίνοντας 125 γκολ σε 40 αγώνες. Ήταν πρωταθλήτρια το ΄43 (μέσα στον πόλεμο) και άλλες τέσσερις φορές μεταπολεμικά (διοργανώσεις ΄46-΄49). Με τέτοια επιτεύγματα γρήγορα αναγνωρίστηκε ως η κορυφαία ομάδα της εποχής παγκοσμίως.

Φυσικά, δεν υπήρχαν τότε διεθνείς διασυλλογικές διοργανώσεις, αλλά ο Ματσόλα και η παρέα του είχαν την ευκαιρία να δείξουν το ταλέντο τους στο εξωτερικό, καθώς λάμβαναν πολλές προσκλήσεις για φιλικούς αγώνες από τα κορυφαία κλαμπ των άλλων χωρών. Δυστυχώς, αυτά τα φιλικά έγιναν αφορμή να χαθεί αυτή η αξέχαστη ομάδα.

Μετά τα γεγονότα του ΄49 η Τορίνο πέρασε από μεγάλη περίοδο παρακμής και κέρδισε ξανά πρωτάθλημα μόλις το 1976. Μοναδικό στοιχείο που θύμιζε τη «Γκράντε Γκρανάτα» ήταν ο γιος του αρχηγού, ο Σάντρο Ματσόλα, που έγινε κορυφαίος ποδοσφαιριστής και χάρισε στον κόσμο μοναδικές στιγμές είτε με τη φανέλα της Ίντερ, είτε με εκείνη της Σκουάντρα Ατζούρα.

Αντώνης Μπάρλας